Przyznam że moje pojęcie o stacjach i formatach stosowanych w różnych 8bitowych komputerkach jest dość ogólnikowe i niepełne, a że zdarza mi się czytać spory na ten temat co do czego było albo ile czego miało, to naszła mnie ochota by zebrać do kupy i poukładać informacje na ten temat. Dlatego proszę o pomoc lepiej zorientowanych w tym by wymienić (nie tyle wszystkie bo to by pewnie była długaśna lista ale) te popularniejsze i lepsze napędy i formaty na Spectrum, Atari i Commodore.
Interesują mnie następujące informacje:
nazwy interfejsów lub stacji jeśli są firmowe i OS-ów które to obsługują / rozmiar dyskietki / ilość głowic i ścieżek / ilość wolnych KB na sformatowanym dysku / orientacyjna prędkość w dowolnych jednostkach / orientacyjna cena w epoce / czy wydawano na takim formacie legalny software? / ciekawostki typu: różna ilość sektorów na różnych ścieżkach, obsługa katalogów lub długich nazw, czytanie dysków z innych OS-ów itp.
Zacznę od Amstrada CPC. - Standardowym napędem był 3" calowy z 1-głowicą i max 42 ścieżki. Wbudowany w modelach 664, 6128 i 6128+ oraz w stacjach zewnętrznych Amstrada FD-1. A także w stacjach DDI-1 do modeli 464 i 464+ sprzedawany w komplecie z koniecznym do tych ostatnich komputerów interfejsem, który zawiera też ROM z OS-em.
Firmy trzecie (oraz spryciarze) udostępniały także tanie napędy 5.25" z 2-głowicami po 40 ścieżek, a nieco później i trochę drożej także gęste napędy 5.25" i 3" (z Amstrada PCW), a od ok 1988 roku także 3.5" - które miały po 2-głowice i max 82 ścieżki. W CPC nigdy nie stosowano dużych napędów z jedną głowicą. W latach 90ych i później fani często wymieniali wewnętrzny napęd na 3.5", zwykle przy okazji montując nowy OS do obsługi gęstych formatów.
A teraz popularniejsze systemy i formaty:
AMSDOS - (standardowy ROM 16KB) Jego standardowy format tzw. DATA używa tylko 1ą głowicę, 40 ścieżek i 2KB zajmuje katalog dysku, (max 64 plików) więc dla plików zostaje 178KB na każdej stronie dyskietki. Z tym że w 3" standardowych 1-głowicowych napędach dyski się odwracało na drugą stronę, a w stacjach 2-głowicowych był przełącznik stron/głowic aby korzystać z drugiej strony dyskietki.
Rozpoznaje też standardowy format CP/M. Pozwala też przypisać do każdego pliku parametr "ukryty" lub "zabezpieczony", (wtedy nie da się go skasować komendą Erase lub Delete). Oraz każdy plik można przypisać do jednego z 16 użytkowników (0-15), i w danej chwili widzi tylko pliki przypisane do aktualnie wybranego użytkownika. Używa tylko krótkich nazw 8+3 znaki i nie obsługuje żadnych podkatalogów. Widzi też dyski i pliki ze Spectrum +3.
Niestandardowo można nagrać 2-ścieżki więcej i po 10 a nie 9 sektorów na ścieżce, co dawało dokładnie 30KB więcej na stronie czyli 208KB. Jednak możliwość użycia takich formatów trzeba było inicjalizować krótkim programikiem (ot kilka POKE). Podobnie można było zainicjować w Amsdosie używanie gęstych stacji i dwóch głowic. Co dawało max 820KB na całym dysku minus 4 lub 8KB na katalog (odpowiednio max 128 lub 256 plików).
Każda zmiana stosowanej dyskietki wymagała wcześniejszego zainicjowania/przestawienia, co w większości programów nie było możliwe. Więc po uruchomieniu ich z takiego formatu wymagały by aż do resetu komputera używać tylko tego formatu. W podobny sposób można przestawić Amsdos na odczyt starych PeCetowych dysków (180, 360 lub 720KB te 2 ostatnie tylko na zewnętrznej stacji, jednak nie widzi w nich podkatalogów). Te lepsze kopiery obsługiwały wymienione powyżej formaty, czasem nawet rozpoznając je automatycznie.
CP/M - (uruchamiany z dysku, wersja jednoplikowa ma 25KB) Jego standardowy format tzw. SYSTEM lub VENDOR rezerwuje 2-ścieżki na dane systemowe (cokolwiek to znaczy) czyli 9KB, więc dla plików zostaje 169KB. Automatycznie rozpoznaje też dyski Amsdosa 178KB i archaiczny format PC 160KB. Pozostałe parametry, właściwości oraz możliwość inicjalizowania innych formatów działa tak samo jak w Amsdosie. W niektórych egzemplarzach stacji dysków głowica sięgała aż do 43-ej ścieżki, a w gęstych do 83 a czasem nawet do 84ej. Jednak z okazji że te które tak nie umiały, z trudem po takich eksperymentach wracały na zerową ścieżkę i sprawiały wrażenie uszkodzonych, (aż do resetu), więc w praktyce nie stosowano formatów które te ścieżki używają.
XD-DOS - (ROM 16KB) Jest to do dziś najpopularniejszy zamiennik Amsdosa w Niemczech (i tylko tam) firmy Vortex. (pioniera obsługi gęstych stacji i twardzieli na CPC). Prócz obsługi wymienionych wyżej formatów, na gęstych stacjach używa 80 ścieżek i formatu 704KB. A w nim 4KB na katalog (128 plików), ma 2 zarezerwowane ścieżki (9KB). Mimo stosowania sektora pół KB jednostką alokacji jest 4KB więc końcowe 3KB nie są używane. Przez interfejs IDE Obsługuje także twarde dyski o pojemności do 40MB. (niestety nie GB). Nie widzi formatów popularniejszego w innych krajach ParaDOSa.
PARADOS - (ROM 16KB) Napisany przez Richard Wilson tego co zrobił emulator WinApe. Od wielu lat najpopularniejszy na świecie zamiennik Amsdosa. Praktycznie wchłonął w siebie obsługę wszelkich formatów dyskietek jakie pojawiły się na CPC w międzyczasie. Jednak standardowo używa tylko 80 ścieżek i daje 796KB. Obsługuje też dyski PC 720KB. Choć tak szczerze to nie wiem czy widzi w nich podkatalogi i długie nazwy. Ufam że wkrótce ktoś kto tego używa wie i się tym z nami podzieli.
SymbOS - (ROM 32KB, wersja demo wczytywana z dysku) Stworzony przez Jörn Mika (Prodatron) twórcę (CEUS Desktop, CPC Word, Digitracker) oraz takich dem jak (Megademo i Voyage`93). Prócz formatu Amsdosa i CP/M, obsługuje dyskietki PC FAT12 720KB, (długie nazwy, małe litery, wiele kropek, podkatalogi, daty plików). A formaty Paradosa tylko jeśli mamy go w osobnym ROMie. Obsługuje też partycje FAT16 i FAT32, maksymalnie 128GB, a wielkość pliku to max 2GB. W tym samym ROMie jedyny na 8bitowcach prawdziwie wielozadaniowy okienkowy system operacyjny.
FUTURE-OS - (ROM 32KB z czego połowa to zamiennik OS w LowROM) Stworzony przez Stefan W. Stumpferl (TFM). Współtwórcę tak licznych projektów softu i hardwaru że nie wiem co wymienić. To najszybszy i najbardziej uniwersalny OS na CPC, obsługuje 8 stacji dysków (820KB), 4 twardziele, 4MB RAMu i tak liczne rozszerzenia sprzętowe że sami sobie poczytajcie na CPCWiki. Francuzi wolą to od SymbOSa. System plików ma mniejsze ograniczenia niż FAT12 i wykorzystuje nawet na dyskach Amsdosa nie używane tam fragmenty nagłówków plików, do chowania dodatkowych danych w tym także ikonek.
To nie wielkość dyskietki ma wpływ na jej pojemność, tylko ilość/gęstość ścieżek w stacji, oraz użyty sterownik. A ten w CPC pozwala nagrać na ścieżce maksymalnie 5KB, każdą z dostępnych głowic, oraz używać sektorów od 256 do 4096 bajtów. Im są większe tym potencjalnie szybciej wczytuje dane, praktycznie wszystkie standardowe formaty używają sektora z 512 bajtów.
Transfer w porywach 20KB/s ale to chyba tylko na dwóch głowicach. A tak normalnie gra bez intr i pytań na starcie wczytuje się w 12 do 15 sekund.
Podsumowując w skrócie: CPM 169K, Amsdos 178K (w porywach 208K), XDDOS 704K, Parados 796K, FutureOS w porywach 816K
Sorry za ten bardzo Amstradowy i przydługi opis. Wątek założyłem tu a nie w dziale Amstrada w nadziei że dalsze wpisy będą bardziej multiplatformowe, a jak się nam wyczerpie temat można będzie o bardziej egzotycznych maszynach lub o prędkościach w magnetofonach pogadać.
