Rozdzielczość graficzna ZX Spectrum to 256 na 192 pikseli. Wykonując proste mnożenie wychodzi nam, że rysując coś mamy do dyspozycji obszar złożony z 49152 pikseli. Obszar ten jest otoczony ramką, tzw. borderem, na której podczas wczytywania gier z kasety widoczne są poziome paski. Po wczytaniu gry paski znikają, a border przyjmuje jednolity kolor określony przez autora programu. Opisana sytuacja jest prawdziwa dla mniej więcej 99% spectrumowych gier. Pozostały 1% to gry, które wyświetlają grafikę na borderze. I właśnie takie gry chciałbym w tym artykule przedstawić. Podzieliłem je na 3 grupy (w zależności od roli jaką pełni wyświetlana na borderze grafika).

1. Ornamentyka
Wymienione w tej grupie gry wyświetlają grafikę na borderze wyłącznie w celach ozdobnych. Jest to zazwyczaj ekran tytułowy, menu lub tablica z najlepszymi wynikami.
Academy, czyli kontynuacja Tau Ceti, wita nas ekranem, którego górna część jest rozszerzona na border. Platformówka Blade Warrior wyświetla w menu dwa czerwone pasy, które wychodzą na border. Niestety nie udało się tego dobrze zsynchronizować i pasy lekko się rozjeżdżają. Przygodowo-zręcznościowa Chimera po załadowaniu wypowiada swój tytuł, a następnie wyświetla kolorowe poziome pasy na borderze. Kosmiczna strzelanka The Comet Game również wyświetla kolorowe pasy, ale pionowe, co jest dość rzadko spotykane. Prosta strategia Defender Of The Crown, nieoficjalnie przekonwertowana na Spectrum, wyświetla w menu trzy szerokie pasy na borderze. W zręcznościowej Defenders Of The Earth, będącej adaptacją komiksu, możemy zobaczyć na borderze litery DOE. Efekt ten występuje jednak tylko na Spectrum ze 128 kB pamięci. Czeska gra logiczna Expedice na dzień dobry wyświetla opadające w dół kolorowe pasy zapełniające powoli cały ekran łącznie z borderem. Później następuje przejście do menu, w którym na borderze wyświetlany jest animowany napis. W menu hiszpańskiej zręcznościówki Hundra, będącej adaptacją filmu o tym samym tytule, wyświetlane są na borderze dwa kolorowe paski. Adaptacją filmu jest również gra Jaws, której ekran powitalny ma tło podzielone na dwa kolory. Podział ten obejmuje także border. W menu trzeciej części gry MASK, czyli Venom Strikes Back, na dole narysowane jest logo wydawcy, firmy Gremlin. Brzegi rysunku rozciągają się w poziomie i wychodzą aż na border. W przeniesionej z automatów grze Paperboy jeździmy rowerem i rozwozimy gazety. Na ekranie z tablicą najlepszych wyników narysowana jest kierownica roweru. Oczywiście na borderze. Logiczno-strategiczny The Sentinel po zakończeniu ładowania wyświetla na borderze animowany napis z informacjami o grze. Ostatnim tytułem w tej grupie jest Vectron nawiązujący fabularnie do filmu TRON. Vectron podczas ładowania wyświetla obrazek o standardowych wymiarach 256*192. Po załadowaniu gry obrazek zostaje rozszerzony na border.

2. Chwila oddechu
Gry wymienione w tej grupie wyświetlają efekty na borderze podczas pauzy.
Gutz to gra pokazująca co się stanie, gdy potwór pożre nas żywcem. Okazuje się, że czeka nas łażenie po labiryntach. Tytuł nie należy do ciekawych, ale warto zobaczyć efekt po włączeniu pauzy - wielokolorowe, animowane pasy na borderze. Octagon Squad to gra strategiczna, która chyba była wzorowana na Shadowfire (przynajmniej jeśli chodzi o mikroskopijne okno gry oraz masę ikonek i komunikatów zawalających ekran). Po włączeniu pauzy border pokrywa się mnóstwem pasków w kolorach tęczy. W platformówce Super Wonder Boy łazimy po różnych miejscach, kasujemy potworki i zbieramy skarby. Kiedy poczujemy znużenie włączamy pauzę i podziwiamy przesuwający się napis na borderze (tylko na Spectrum ze 128 kB pamięci). Kolejny efekt na borderze w czasie pauzy można zobaczyć w grze Zub. Są to paski podobne do tych, które widać podczas ładowania z kasety. Towarzyszy im jednak nieprzyjemny pisk.

3. Element rozgrywki
W tej grupie wymienione są gry, w których grafika na borderze wyświetlana jest w czasie rozgrywki.
Aquaplane to gra pozwalająca pojeździć na nartach wodnych. Ekran jest podzielony na niebo i wodę. Podział ten dotyczy też borderu. Beach Head II to zręcznościówka o tematyce militarnej. Zawiera 4 etapy, a na dwóch pierwszych tło rozszerza się na border. Wspomniana już wcześniej gra Expedice również wyświetla grafikę na borderze podczas rozgrywki. W tym przypadku jest to przedłużenie czarnego panelu. Pippo to gra, której celem jest zmiana koloru pól na ekranie. Na początku gry odbywa się odliczanie. Cyfry są tak duże, że wychodzą na border. Niemal identyczny efekt odliczania występuje w kosmicznej strzelance Starion. Jest on jednak nieco dłuższy. TV-Game to z pozoru zwykła adaptacja słynnego Ponga. Jest to jednak gra wyjątkowa pod względem wykonania, bo paletki którymi sterujemy znajdują się na borderze. TV-Game to jedyna znana mi gra wykorzystująca border jako interaktywny element rozgrywki. Jej wadą jest to, że nie działa na Timexie 2048 (nie można przejść kalibracji na początku). Ugh! cofa nas do ery paleolitycznej. Wcielamy się w jaskiniowca gromadzącego zapasy na zimę. Widoczny na ekranie podział na ląd i niebo obejmuje też border. Ostatnia gra w tym artykule to Zeeslag. Jest to spectrumowa wersja znanej chyba wszystkim gry w okręty. Autor jest Holendrem, więc nie powinno nas dziwić, że podczas gry na borderze widać pasy tworzące holenderską flagę.

Efekty graficzne na borderze występują nie tylko w grach. Można je też zobaczyć w scenowych demach. Ewentualne przedstawienie takich dem pozostawiam już znawcom demosceny, do których się nie zaliczam.

Artykuł autorstwa Piotra "PopoCopa" Szymańskiego został wydany na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Użycie niekomercyjne - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe License.
W oparciu o utwór dostępny pod adresem http://speccy.pl/articles.php?article_id=61